Er komt een tsunami van schulden aan

Schuld, schaamte en saldotekort. In de praktijk van Lindenhaeghe-trainer en schuldhulpverlener Robin Kaas is het (helaas) dagelijkse kost. Toch ziet hij het aantal schuldhulpaanvragen teruglopen, een atypische ontwikkeling, zeker met het oog op de huidige coronacrisis. Een stilte voor de storm, meent Robin: ‘Er komt een tsunami van schulden aan’.

Bedrieglijk rustig
Trainer en schuldhulpverlener Robin Kaas wijst naar de dossiers die voor hem liggen. Het zijn schuldhulpaanvragen die binnenkomen via de gemeentes waarvoor hij als zelfstandig schuldhulpverlener werkt. Volgens hem is de stapel kleiner dan ‘normaal’. ‘Ik had het er vorige week nog over, met een groep schuldhulpverleners en budgetcoaches die ik training gaf bij Lindenhaeghe. Over hoe bedrieglijk rustig het is. Bij de gemeentes, maar ook bij andere instellingen waar mensen met (dreigende) betalingsproblemen terecht kunnen.’

Je ziet niet wat er op je afkomt
Een relatieve rust dus, als het gaat om schuldhulpaanvragen. Maar dat is toch mooi? Dan kunnen er achterstanden weggewerkt worden. Robin: ‘Dat is een mogelijkheid. Gemeentes zitten in een spagaat en twijfelen of men het team nu al op slagkracht moet brengen of dat men rustig moet afwachten tot de vloedgolf op gang gaat komen. Mis je in dat laatste geval de tsunami? Nou, die valt niet te missen. Maar je mist de ‘tekenen’: als er een tsunami aankomt, trekt het water zich terug. Alles valt stil en er is rust. Maar schijn bedriegt, want het water verzamelt zich verderop om vervolgens keihard toe te slaan.’

Collectieve verlamming
Een vrij angstaanjagend beeld, dat geeft ook Robin toe. ‘Maar het is wel de realiteit. Weet je nog dat artikel in de nieuwsbrief? Over het aflopen van die 30.000 betaalpauzes? Dat is wat er nu aan de hand is: het is rustig want veel bedrijven zijn relatief coulant. Ze geven uitstel en nog eens uitstel. En er zijn nog steeds ondersteunende maatregelen. Dus er is minder reden om aan de bel te trekken. Maar de rekening komt er wél aan. Tel daarbij op dat de coronacrisis voor een soort collectieve verlamming zorgt - we leven van persconferentie naar persconferentie - én het feit dat mensen met betalingsproblemen vaak pas laat aan de bel trekken en je snapt dat dit niet goed kan blijven gaan.’

Doe aan vroegsignalering
Op de vraag wat we kunnen doen om de tsunami te stoppen - of in elk geval af te remmen - merkt Robin op dat proactief zijn, het codewoord is. Vanaf 1 januari wordt de WGS, de Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening, aangepast en wordt vroegsignalering vergemakkelijkt. Gemeenten krijgen per 2021 de mogelijkheid om gegevens van burgers met betalingsachterstanden in een vroeg stadium uit te wisselen met woningcorporaties, energie- en drinkwaterbedrijven en zorgverzekeraars. Banken zouden hier ook bij betrokken moeten worden. Maar ook zonder wettelijke grondslag kun je vroegsignaleren. Bijvoorbeeld via het intermediair: vraagt een klant voor de tweede keer een betaalpauze aan, ga het gesprek aan. Of wijs de klant op de mogelijkheden om via gemeenten hulp in te roepen. In elk geval wacht niet af. Dat is wel wat nu te vaak gebeurd.‘

We moeten dus voorbereid zijn op wat er komt. En daar nu al naar handelen. Robin: ‘Maak een geluid in de stilte die aan het onheil vooraf gaat. Vraag je af: wil je afwachten of helpen met evacueren? Nu is het moment om het verschil te maken.’

Meer over dit onderwerp? Bekijk onze Leerlijn Schuldhulpverlening.